ΕΝΟΤΗΤΑ: Επικοινωνία
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Εικονικός κόσμος, πραγματικές συμπεριφορές
Εισαγωγικό σημείωμα
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο των Ν. Christakis & J. Fowler «Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας». Ένα βιβλίο στο οποίο, κατά το σχόλιο του Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις Ed Diener, «οι συγγραφείς χρησιμοποιούν τα πρωτοποριακά ευρήματά τους σχετικά με τα κοινωνικά δίκτυα για να κατανοήσουν όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά και τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας».
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο των Ν. Christakis & J. Fowler «Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας». Ένα βιβλίο στο οποίο, κατά το σχόλιο του Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις Ed Diener, «οι συγγραφείς χρησιμοποιούν τα πρωτοποριακά ευρήματά τους σχετικά με τα κοινωνικά δίκτυα για να κατανοήσουν όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά και τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας».
Κείμενο
[...] Επί χιλιάδες χρόνια, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις χτίζονταν αποκλειστικά και μόνο πάνω στην άμεση, τη διαπροσωπική επικοινωνία. Αλλά αυτό το άλλαξε η τεχνολογία, με την εφεύρεση τρόπων μετάδοσης των πληροφοριών (καμπάνες εκκλησιών, σήματα καπνού, βιβλία, τηλεβόες, ραδιόφωνο, τηλεόραση) και τρόπων εξ αποστάσεως επικοινωνίας από άτομο σε άτομο (γράμματα, τηλεγραφήματα, τηλεφωνήματα). Σήμερα, εκτός από την εντυπωσιακή προοπτική της κατοίκησης εικονικών κόσμων, καταπιανόμαστε και με άλλους τρόπους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, που ήδη θεωρούνται καινοτόμοι, αν και στην πραγματικότητα είναι άκρως εντυπωσιακοί: στέλνουμε σύντομα μηνύματα από το κινητό τηλέφωνο και το Twitter, χρησιμοποιούμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τις υπηρεσίες παρουσίας και μηνυμάτων, γράφουμε σε ιστολόγια, ψάχνουμε στο Google, βλέπουμε βίντεο στο YouTube και δημιουργούμε επαφές στο Facebook, κάνοντας χρήση τεχνολογιών που δεν υπήρχαν πριν λίγα χρόνια. Εντούτοις ορισμένα πράγματα δεν τα αλλάζει η τεχνολογία.
Η εφεύρεση κάθε νέας μεθόδου επικοινωνίας έχει συνεισφέρει σε έναν προβληματισμό που αναπτύσσεται εδώ και αιώνες σχετικά με το πώς η τεχνολογία επηρεάζει την κοινότητα. Οι απαισιόδοξοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι οι νέοι τρόποι επικοινωνίας μπορούν να αποδυναμώσουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι, κάνοντάς τους να απομακρυνθούν από ένα ολόκληρο φάσμα προσωπικών αλληλεπιδράσεων με τους άλλους, που, σε παλαιότερες εποχές, ήταν ένα αναγκαίο και φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους τεχνολογίες απλώς αυξάνουν, επεκτείνουν και συμπληρώνουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους συνδέονται οι άνθρωποι.
Στην περίπτωση του Διαδικτύου, συγκεκριμένα, οι υπέρμαχοί του έχουν υποστηρίξει ότι οι σχέσεις που αναπτύσσονται στο Διαδίκτυο δεν περιορίζονται από τη γεωγραφία και, ενδεχομένως, από ορισμένους δυσάρεστους παράγοντες σχετιζόμενους με τη ντροπαλότητα ή τις διακρίσεις. Επιπλέον, έχουν τονίσει το όφελος που προέρχεται από το είδος των ανώνυμων αλληλεπιδράσεων ευρείας κλίμακας, οι οποίες είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν στον πραγματικό κόσμο. Αντί να έχουμε προσωπικούς δεσμούς με μικρό αριθμό ανθρώπων, έχουμε πιο χαλαρούς δεσμούς με εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπους. Αντί απλώς να γνωρίζουμε τους φίλους μας, ίσως και τους φίλους των φίλων μας, μπορούμε να κοιτάξουμε πέρα από τον κοινωνικό μας ορίζοντα και να δούμε ακόμη και σχηματικές απεικονίσεις της θέσης που κατέχουμε σε ένα ευρύ, παγκόσμιο κοινωνικό δίκτυο.
Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες –είτε πρόκειται για διαδικτυακά παιχνίδια πολλαπλών παικτών, όπως το «World of Warcraft» ή το «Second Life», είτε για ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook ή το MySpace, είτε για ιστοσελίδες πληροφοριών όπως το YouTube, η Wikipedia ή το eBay, είτε για ιστοσελίδες δημιουργίας νέων σχέσεων, όπως το Match.com ή το eHarmony– απλώς κάνουν πραγματικότητα την αρχέγονη προδιάθεσή μας να συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους, ακόμη και αν αυτό γίνεται με ηλεκτρόνια που ταξιδεύουν στον κυβερνοχώρο παρά με τον παραδοσιακό τρόπο συζήτησης. Μολονότι τα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα μπορεί να είναι αφηρημένα, μεγάλα, πολύπλοκα και υπερμοντέρνα, αντικατοπτρίζουν επίσης παγκόσμιες και θεμελιώδεις ανθρώπινες τάσεις που αναδύθηκαν στο προϊστορικό παρελθόν μας, όταν λέγαμε ιστορίες ο ένας στον άλλον καθισμένοι γύρω από τη φωτιά στην αφρικανική σαβάνα. Ακόμη και οι εκπληκτικές καινοτομίες στην τεχνολογία της επικοινωνίας, όπως ο έντυπος Τύπος, το τηλέφωνο και το Διαδίκτυο, δεν μας απομακρύνουν από αυτό το παρελθόν, αλλά μας φέρνουν πιο κοντά του.
[...] Επί χιλιάδες χρόνια, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις χτίζονταν αποκλειστικά και μόνο πάνω στην άμεση, τη διαπροσωπική επικοινωνία. Αλλά αυτό το άλλαξε η τεχνολογία, με την εφεύρεση τρόπων μετάδοσης των πληροφοριών (καμπάνες εκκλησιών, σήματα καπνού, βιβλία, τηλεβόες, ραδιόφωνο, τηλεόραση) και τρόπων εξ αποστάσεως επικοινωνίας από άτομο σε άτομο (γράμματα, τηλεγραφήματα, τηλεφωνήματα). Σήμερα, εκτός από την εντυπωσιακή προοπτική της κατοίκησης εικονικών κόσμων, καταπιανόμαστε και με άλλους τρόπους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, που ήδη θεωρούνται καινοτόμοι, αν και στην πραγματικότητα είναι άκρως εντυπωσιακοί: στέλνουμε σύντομα μηνύματα από το κινητό τηλέφωνο και το Twitter, χρησιμοποιούμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τις υπηρεσίες παρουσίας και μηνυμάτων, γράφουμε σε ιστολόγια, ψάχνουμε στο Google, βλέπουμε βίντεο στο YouTube και δημιουργούμε επαφές στο Facebook, κάνοντας χρήση τεχνολογιών που δεν υπήρχαν πριν λίγα χρόνια. Εντούτοις ορισμένα πράγματα δεν τα αλλάζει η τεχνολογία.
Η εφεύρεση κάθε νέας μεθόδου επικοινωνίας έχει συνεισφέρει σε έναν προβληματισμό που αναπτύσσεται εδώ και αιώνες σχετικά με το πώς η τεχνολογία επηρεάζει την κοινότητα. Οι απαισιόδοξοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι οι νέοι τρόποι επικοινωνίας μπορούν να αποδυναμώσουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι, κάνοντάς τους να απομακρυνθούν από ένα ολόκληρο φάσμα προσωπικών αλληλεπιδράσεων με τους άλλους, που, σε παλαιότερες εποχές, ήταν ένα αναγκαίο και φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους τεχνολογίες απλώς αυξάνουν, επεκτείνουν και συμπληρώνουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους συνδέονται οι άνθρωποι.
Στην περίπτωση του Διαδικτύου, συγκεκριμένα, οι υπέρμαχοί του έχουν υποστηρίξει ότι οι σχέσεις που αναπτύσσονται στο Διαδίκτυο δεν περιορίζονται από τη γεωγραφία και, ενδεχομένως, από ορισμένους δυσάρεστους παράγοντες σχετιζόμενους με τη ντροπαλότητα ή τις διακρίσεις. Επιπλέον, έχουν τονίσει το όφελος που προέρχεται από το είδος των ανώνυμων αλληλεπιδράσεων ευρείας κλίμακας, οι οποίες είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν στον πραγματικό κόσμο. Αντί να έχουμε προσωπικούς δεσμούς με μικρό αριθμό ανθρώπων, έχουμε πιο χαλαρούς δεσμούς με εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπους. Αντί απλώς να γνωρίζουμε τους φίλους μας, ίσως και τους φίλους των φίλων μας, μπορούμε να κοιτάξουμε πέρα από τον κοινωνικό μας ορίζοντα και να δούμε ακόμη και σχηματικές απεικονίσεις της θέσης που κατέχουμε σε ένα ευρύ, παγκόσμιο κοινωνικό δίκτυο.
Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες –είτε πρόκειται για διαδικτυακά παιχνίδια πολλαπλών παικτών, όπως το «World of Warcraft» ή το «Second Life», είτε για ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook ή το MySpace, είτε για ιστοσελίδες πληροφοριών όπως το YouTube, η Wikipedia ή το eBay, είτε για ιστοσελίδες δημιουργίας νέων σχέσεων, όπως το Match.com ή το eHarmony– απλώς κάνουν πραγματικότητα την αρχέγονη προδιάθεσή μας να συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους, ακόμη και αν αυτό γίνεται με ηλεκτρόνια που ταξιδεύουν στον κυβερνοχώρο παρά με τον παραδοσιακό τρόπο συζήτησης. Μολονότι τα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα μπορεί να είναι αφηρημένα, μεγάλα, πολύπλοκα και υπερμοντέρνα, αντικατοπτρίζουν επίσης παγκόσμιες και θεμελιώδεις ανθρώπινες τάσεις που αναδύθηκαν στο προϊστορικό παρελθόν μας, όταν λέγαμε ιστορίες ο ένας στον άλλον καθισμένοι γύρω από τη φωτιά στην αφρικανική σαβάνα. Ακόμη και οι εκπληκτικές καινοτομίες στην τεχνολογία της επικοινωνίας, όπως ο έντυπος Τύπος, το τηλέφωνο και το Διαδίκτυο, δεν μας απομακρύνουν από αυτό το παρελθόν, αλλά μας φέρνουν πιο κοντά του.
Christakis, N. & Fowler, J. (2010). Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας. Μτφ. Δ. Ξυγαλατά και Ν. Ρουμπέκα. Αθήνα: Κάτοπτρο.
(Γ' ΓΕΛ. - Δίκτυα Κειμένων - Φάκελος Υλικού - Νεοελληνική Γλώσσα)
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο και σε ποιο βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μεταξύ των ανθρώπων, για ποιους λόγους κάποιος συμμετέχει σε αυτά, ποιοι δεσμοί συνεργασίας αναπτύσσονται διαδικτυακά και τέλος πόσο επηρεάζεται ο ατομικός αυτοπροσδιορισμός, όταν λειτουργεί ως μέλος ενός ευρύτερου οργανισμού που διαρκώς αλλάζει και παίρνει γιγαντιαίες διαστάσεις.
Οι δεσμοί που αναπτύσσονται στους κοινωνικούς ιστούς, δεσμοί πάντα διαφορετικής φύσης, οικογενειακής, επαγγελματικής ή φιλικής, συνδέουν ομάδες ατόμων με διαφορετικά συναισθήματα, πολιτικές πεποιθήσεις, οικονομική κατάσταση, εξέλιξη και πορεία. Μπορούν να λειτουργήσουν ως αγωγοί ιδεών, αλτρουιστικών πράξεων, σκέψεων, επιθυμιών, καθώς είναι ικανοί να προσδώσουν στον διαφορετικό ορίζοντα ενός άλλου ανάλογες αξίες και να πυροδοτήσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Οι βασικοί κανόνες λειτουργίας ενός κοινωνικού δικτύου είναι η σύνδεση, ο δεδομένος και προαπαιτούμενος δεσμός ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας και η μετάδοση μιας πληροφορίας, η οποία σχετίζεται κυρίως με την ταχύτητα και την αμεσότητα.
Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, ο γρήγορος συντονισμός συναισθημάτων, η ικανότητα της μαζικής αντίδρασης μπορούν να πάρουν επιδημικές διαστάσεις μέσα στο διαδίκτυο και να φορτίσουν ή να αποφορτίσουν ανάλογα μια συγκεκριμένη αντίδραση, είτε θετική είναι αυτή είτε αρνητική.
Ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζεται από τα κοινωνικά δίκτυα είναι το προσωπικό συναίσθημα της ικανοποίησης που πηγάζει από το γεγονός ότι υπάρχουν «δίπλα» μας άλλοι άνθρωποι, υπάρχουν «φίλοι». Εικονικοί έστω αλλά ωστόσο φίλοι. Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος μοιράζεται το εγγενές γνώρισμα της επιζήτησης κοινωνικών σχέσεων, επομένως είναι δεδομένη η ευχαρίστηση που νιώθει στον εικονικό, έστω, κόσμο της φιλίας που αναπτύσσει ο ίδιος μέσα σε ένα πολυοργανικό σώμα όπως είναι κάποιο κοινωνικό δίκτυο.
Στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας που η εικονική διασύνδεση δημιουργεί υπάρχει πάντα το τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο των ημερών, το φαινόμενο της μοναξιάς. Η βασική ανάγκη για οικειότητα και κοινωνία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και η σύγχρονη αστική κυρίως μοναξιά λειτουργούν ως προωθητική δύναμη διασύνδεσης. Τα άτομα με πολλούς εικονικούς φίλους νιώθουν μειωμένο αυτό το συναίσθημα μια και η εγγύτητα τροφοδοτείται συνεχώς και είναι σαφές ότι ο μοναχικός άνθρωπος τείνει να προσδεθεί πιο σφιχτά στα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης, περιορίζοντας ταυτόχρονα και άλλες ψυχολογικές καταστάσεις όπως είναι το άγχος, η απόρριψη, ο θυμός, η θλίψη, η κατάθλιψη.
Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να προσφέρουν ένα εντυπωσιακό ταξίδι στην κατανόηση μιας ύπαρξης, καθώς η κοινωνική φύση ενός ανθρώπου μπορεί να φανερώσει σημαντικές παραμέτρους γι αυτόν. Η πανοραμική οπτική των κοινωνικών σχέσεων μπορεί να γίνει η προϋποθετική αρχή της κατανόησης όλων των συμπεριφορών ενός ατόμου, μιας ομάδας, μιας κοινωνικής τάξης ή ακόμη και ενός κινήματος και το διαδίκτυο να αποκτήσει έτσι έναν αναπάντεχο ρόλο στις πτυχές της κοινωνικής δικτυακής ανασύνδεσης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι παράλληλα μπορούν να εκδηλωθούν αρνητικές πρακτικές συσπείρωσης. Οι άνθρωποι με τους οποίους μπορεί να έρθει κανείς σε επαφή μπορεί να δρουν ανταγωνιστικά ή να υπαγορεύουν βίαιες και ακραίες συμπεριφορές.
Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζει και να αναγνωρίζει ταυτόχρονα κάποιος όλες εκείνες τις συμβολικές κοινωνικές λειτουργίες που μπορεί ένα μέσο όπως είναι το κοινωνικό δίκτυο να έχει και με αυτές να επηρεάζει τις κοινωνικές ομάδες δικτύωσης.
Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύπλοκοι, πολυεπίπεδοι και πολεστιακοί οργανισμοί, οι οποίοι ολοζώντανα εξελίσσονται, διογκώνονται, αναπροσαρμόζονται ή περιορίζονται. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά ή αρνητικά και ο βαθμός στον οποίο θα επηρεάσουν την πορεία μας αποτελεί τον δείκτη πολιτισμού της κοινωνίας μέσα στην οποία αναπτύσσονται. Συχνά ο άνθρωπος συνδεδεμένος σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο στερείται αναγκαστικά ένα μέρος της ατομικότητάς του. Τα δίκτυα επηρεάζουν συμπεριφορές, μειώνουν την ατομική σημασία προς χάριν της ομαδικής, μπορούν να γίνουν φορείς μετάδοσης συμπεριφορών με επιδημικές διαστάσεις, ακόμη και να θέσουν περιορισμούς στην εξάπλωση μιας συγκεκριμένης ιδέας, λειτουργώντας προπαγανδιστικά ή προβοκατόρικα. Είναι ιδιαίτερης σημασίας άλλωστε να έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας ότι τα κοινωνικά δίκτυα παρουσιάζουν ένα είδος νοημοσύνης και μπορούν πολύ εύκολα να κατανοούν τη συλλογικότητα και πιθανώς να τη χειραγωγούν, υπαγορεύοντας μαζικές συμπεριφορές.
Η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ατομική και συνδεδεμένη σε κάποιο δίκτυο συμπεριφορά, κατανοώντας ότι πρόκειται για ένα μέσο και όπως συμβαίνει σε όλα τα μέσα τα οφέλη ή οι επιβλαβείς συνέπειες έγκεινται στην προσωπική μας προσέγγιση και χρήση.
Κοινωνικά δίκτυα, τα συν και τα πλην
Είναι γεγονός αναμφίβολο ότι η κοινωνική δικτύωση αποτελεί έναν νέο
τρόπο επικοινωνίας ευρύτατα διαδεδομένο, μια συνδετική δυναμική η οποία
παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Επί δεκαετίες ο άνθρωπος αναζητούσε τρόπους να αλλάξει την προσωπική
του οπτική σε ό,τι αφορούσε στις κοινωνικές του σχέσεις και το διαδίκτυο
στάθηκε το προσφορότερο έδαφος για κάτι τέτοιο, παρέχοντας τεράστιους
ιστούς.Σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο και σε ποιο βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μεταξύ των ανθρώπων, για ποιους λόγους κάποιος συμμετέχει σε αυτά, ποιοι δεσμοί συνεργασίας αναπτύσσονται διαδικτυακά και τέλος πόσο επηρεάζεται ο ατομικός αυτοπροσδιορισμός, όταν λειτουργεί ως μέλος ενός ευρύτερου οργανισμού που διαρκώς αλλάζει και παίρνει γιγαντιαίες διαστάσεις.
Οι δεσμοί που αναπτύσσονται στους κοινωνικούς ιστούς, δεσμοί πάντα διαφορετικής φύσης, οικογενειακής, επαγγελματικής ή φιλικής, συνδέουν ομάδες ατόμων με διαφορετικά συναισθήματα, πολιτικές πεποιθήσεις, οικονομική κατάσταση, εξέλιξη και πορεία. Μπορούν να λειτουργήσουν ως αγωγοί ιδεών, αλτρουιστικών πράξεων, σκέψεων, επιθυμιών, καθώς είναι ικανοί να προσδώσουν στον διαφορετικό ορίζοντα ενός άλλου ανάλογες αξίες και να πυροδοτήσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Οι βασικοί κανόνες λειτουργίας ενός κοινωνικού δικτύου είναι η σύνδεση, ο δεδομένος και προαπαιτούμενος δεσμός ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας και η μετάδοση μιας πληροφορίας, η οποία σχετίζεται κυρίως με την ταχύτητα και την αμεσότητα.
Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, ο γρήγορος συντονισμός συναισθημάτων, η ικανότητα της μαζικής αντίδρασης μπορούν να πάρουν επιδημικές διαστάσεις μέσα στο διαδίκτυο και να φορτίσουν ή να αποφορτίσουν ανάλογα μια συγκεκριμένη αντίδραση, είτε θετική είναι αυτή είτε αρνητική.
Ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζεται από τα κοινωνικά δίκτυα είναι το προσωπικό συναίσθημα της ικανοποίησης που πηγάζει από το γεγονός ότι υπάρχουν «δίπλα» μας άλλοι άνθρωποι, υπάρχουν «φίλοι». Εικονικοί έστω αλλά ωστόσο φίλοι. Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος μοιράζεται το εγγενές γνώρισμα της επιζήτησης κοινωνικών σχέσεων, επομένως είναι δεδομένη η ευχαρίστηση που νιώθει στον εικονικό, έστω, κόσμο της φιλίας που αναπτύσσει ο ίδιος μέσα σε ένα πολυοργανικό σώμα όπως είναι κάποιο κοινωνικό δίκτυο.
Στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας που η εικονική διασύνδεση δημιουργεί υπάρχει πάντα το τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο των ημερών, το φαινόμενο της μοναξιάς. Η βασική ανάγκη για οικειότητα και κοινωνία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και η σύγχρονη αστική κυρίως μοναξιά λειτουργούν ως προωθητική δύναμη διασύνδεσης. Τα άτομα με πολλούς εικονικούς φίλους νιώθουν μειωμένο αυτό το συναίσθημα μια και η εγγύτητα τροφοδοτείται συνεχώς και είναι σαφές ότι ο μοναχικός άνθρωπος τείνει να προσδεθεί πιο σφιχτά στα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης, περιορίζοντας ταυτόχρονα και άλλες ψυχολογικές καταστάσεις όπως είναι το άγχος, η απόρριψη, ο θυμός, η θλίψη, η κατάθλιψη.
Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να προσφέρουν ένα εντυπωσιακό ταξίδι στην κατανόηση μιας ύπαρξης, καθώς η κοινωνική φύση ενός ανθρώπου μπορεί να φανερώσει σημαντικές παραμέτρους γι αυτόν. Η πανοραμική οπτική των κοινωνικών σχέσεων μπορεί να γίνει η προϋποθετική αρχή της κατανόησης όλων των συμπεριφορών ενός ατόμου, μιας ομάδας, μιας κοινωνικής τάξης ή ακόμη και ενός κινήματος και το διαδίκτυο να αποκτήσει έτσι έναν αναπάντεχο ρόλο στις πτυχές της κοινωνικής δικτυακής ανασύνδεσης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι παράλληλα μπορούν να εκδηλωθούν αρνητικές πρακτικές συσπείρωσης. Οι άνθρωποι με τους οποίους μπορεί να έρθει κανείς σε επαφή μπορεί να δρουν ανταγωνιστικά ή να υπαγορεύουν βίαιες και ακραίες συμπεριφορές.
Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζει και να αναγνωρίζει ταυτόχρονα κάποιος όλες εκείνες τις συμβολικές κοινωνικές λειτουργίες που μπορεί ένα μέσο όπως είναι το κοινωνικό δίκτυο να έχει και με αυτές να επηρεάζει τις κοινωνικές ομάδες δικτύωσης.
Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύπλοκοι, πολυεπίπεδοι και πολεστιακοί οργανισμοί, οι οποίοι ολοζώντανα εξελίσσονται, διογκώνονται, αναπροσαρμόζονται ή περιορίζονται. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά ή αρνητικά και ο βαθμός στον οποίο θα επηρεάσουν την πορεία μας αποτελεί τον δείκτη πολιτισμού της κοινωνίας μέσα στην οποία αναπτύσσονται. Συχνά ο άνθρωπος συνδεδεμένος σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο στερείται αναγκαστικά ένα μέρος της ατομικότητάς του. Τα δίκτυα επηρεάζουν συμπεριφορές, μειώνουν την ατομική σημασία προς χάριν της ομαδικής, μπορούν να γίνουν φορείς μετάδοσης συμπεριφορών με επιδημικές διαστάσεις, ακόμη και να θέσουν περιορισμούς στην εξάπλωση μιας συγκεκριμένης ιδέας, λειτουργώντας προπαγανδιστικά ή προβοκατόρικα. Είναι ιδιαίτερης σημασίας άλλωστε να έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας ότι τα κοινωνικά δίκτυα παρουσιάζουν ένα είδος νοημοσύνης και μπορούν πολύ εύκολα να κατανοούν τη συλλογικότητα και πιθανώς να τη χειραγωγούν, υπαγορεύοντας μαζικές συμπεριφορές.
Η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ατομική και συνδεδεμένη σε κάποιο δίκτυο συμπεριφορά, κατανοώντας ότι πρόκειται για ένα μέσο και όπως συμβαίνει σε όλα τα μέσα τα οφέλη ή οι επιβλαβείς συνέπειες έγκεινται στην προσωπική μας προσέγγιση και χρήση.
Τέσυ Μπάιλα (2012)
Δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο, Τhink Free, Opinion Magazine: https://www.thinkfree.gr/%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%85%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%BB%CE%B7%CE%BD/
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α'
1) Να παρουσιάσετε σε μια παράγραφο 50 - 60 λέξεων τις απόψεις των απαισιόδοξων και των αισιόδοξων σχετικά με την επίδραση που ασκεί το διαδίκτυο στους παραδοσιακούς τρόπους επικοινωνίας (Κείμενο 1). (Μονάδες 15)
2) Να παρουσιάσετε περιληπτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των κοινωνικών δικτύων, που αναφέρονται στο Κείμενο 2 (80 - 100 λέξεις). (Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Β'
1) Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τους ακόλουθους ισχυρισμούς που αναφέρονται στα Κείμενα 1 και 2. Να αιτιολογήσετε κάθε επιλογή σας σε μια σύντομη παράγραφο, παραπέμποντας και στα αντίστοιχα σημεία κειμένων. (Μονάδες 5 Χ 3 = 15 )
3) Πού αποδίδει ο συντάκτης του Κειμένου 1 την τάση του ανθρώπου να αναζητά νέους τρόπους μετάδοσης πληροφοριών; Ανήκει, κατά τη γνώμη σας, στους απαισιόδοξους ή στους υπέρμαχους των νέων τεχνολογιών; (Μονάδες 15)
- Πολλοί τάσσονται κατά του διαδικτύου και των νέων τρόπων επικοινωνίας, γιατί θεωρούν ότι απομακρύνουν τους ανθρώπους από πολλές προσωπικές αλληλεπιδράσεις (Κείμενο 1). ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
- Οι χαλαροί δεσμοί επικοινωνίας που αναπτύσσονται μέσω των κοινωνικών δικτύων με πάρα πολλούς και συνήθως άγνωστους ανθρώπους λειτουργούν εις βάρος της ανθρώπινης επαφής, αφού τα άτομα παύουν να την επιζητούν (Κείμενο 1). ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
- Η απόκτηση φίλων -έστω και εικονικών- μέσω των κοινωνικών δικτύων προκαλεί σε πολλούς ανθρώπους αισθήματα ικανοποίησης (Κείμενο 2). ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
- Το αίσθημα της μοναξιάς του σύγχρονου ανθρώπου γίνεται εντονότερο εξαιτίας των κοινωνικών δικτύων, αφού περιορίζεται η διάθεση για ανθρώπινη επαφή (Κείμενο 2). ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
- Συχνά οι άνθρωποι, που είναι συνδεδεμένοι στα κοινωνικά δίκτυα, μπορεί να στερηθούν αναγκαστικά ένα μέρος της ατομικότητάς τους (Κείμενο 2). ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
3) Πού αποδίδει ο συντάκτης του Κειμένου 1 την τάση του ανθρώπου να αναζητά νέους τρόπους μετάδοσης πληροφοριών; Ανήκει, κατά τη γνώμη σας, στους απαισιόδοξους ή στους υπέρμαχους των νέων τεχνολογιών; (Μονάδες 15)
4) Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ο συντάκτης του Κειμένου 1 παραθέτει σημαντικό αριθμό μέσων κοινωνικής δικτύωσης και μάλιστα με τη χρήση ξένων λέξεων; Ποιο ύφος προσδίδουν αυτές οι λέξεις στο κείμενο; (Μονάδες 10)
5) Γιατί ο συντάκτης του κειμένου 1 κάνει συχνή αναφορά στους τρόπους, με τους οποίους γινόταν η επικοινωνία στο παρελθόν; (Μονάδες 15)
6) α) Να εντοπίσετε τις διαρθρωτικές λέξεις - φράσεις στην τρίτη (3) παράγραφο του Κειμένου 1 και να προσδιορίσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν. (Μονάδες 5)
β) Να ξαναγράψετε τις φράσεις που ακολουθούν αντικαθιστώντας κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μια άλλη, σημασιολογικά ισοδύναμη: (Μονάδες 5)
6) α) Να εντοπίσετε τις διαρθρωτικές λέξεις - φράσεις στην τρίτη (3) παράγραφο του Κειμένου 1 και να προσδιορίσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν. (Μονάδες 5)
β) Να ξαναγράψετε τις φράσεις που ακολουθούν αντικαθιστώντας κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μια άλλη, σημασιολογικά ισοδύναμη: (Μονάδες 5)
- Σήμερα, εκτός από την εντυπωσιακή προοπτική της κατοίκησης εικονικών κόσμων, καταπιανόμαστε και με άλλους τρόπους επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης.
- Οι απαισιόδοξοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι οι νέοι τρόποι επικοινωνίας μπορούν να αποδυναμώσουν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους έρχονται σε επαφή οι άνθρωποι.
- Οι υπέρμαχοι του Διαδικτύου έχουν υποστηρίξει ότι οι σχέσεις που αναπτύσσονται στο Διαδίκτυο δεν περιορίζονται από τη γεωγραφία.
- Τα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα αντικατοπτρίζουν παγκόσμιες και θεμελιώδεις ανθρώπινες τάσεις.
8) Ποιο ρόλο παίζει το διαδίκτυο, σύμφωνα με τη συντάκτρια του Κειμένου 2, στο τεράστιο σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο της μοναξιάς; Με ποια επιχειρήματα υποστηρίζει τη θέση της; (Μονάδες 15)
9) Να εντοπίσετε δύο σημεία του Κειμένου 2, στα οποία η αθρογράφος έχει επιλέξει μεταφορική χρήση της γλώσσας. Σε τι αποβλέπει με αυτήν; (Μονάδες 10)
10) Να δικαιολογήσετε τη χρήση εισαγωγικών στις παρακάτω λέξεις/ φράσεις των Κειμένων 1 και 2: «World of Warcraft», «φίλοι». (Μονάδες 10)
11) Συσχετίζοντας τα Κείμενα 1 και 2, σε ποιο κοινό συμπέρασμα πιστεύετε ότι καταλήγουν ως προς το θέμα της ανθρώπινης επικοινωνίας; Τα κοινωνικά δίκτυα τη διευρύνουν ή την παρεμποδίζουν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα. (Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Δ' (ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ)
Επιχειρηματολογικό κείμενο - άρθρο αναρτημένο στην ιστοσελίδα του σχολείου
Ρόλος: Τελειόφοιτος Λυκείου
Πηγή:
Γεωργιάδου Α. - Δεμερτζή Κ., Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ' Λυκείου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2019
10) Να δικαιολογήσετε τη χρήση εισαγωγικών στις παρακάτω λέξεις/ φράσεις των Κειμένων 1 και 2: «World of Warcraft», «φίλοι». (Μονάδες 10)
11) Συσχετίζοντας τα Κείμενα 1 και 2, σε ποιο κοινό συμπέρασμα πιστεύετε ότι καταλήγουν ως προς το θέμα της ανθρώπινης επικοινωνίας; Τα κοινωνικά δίκτυα τη διευρύνουν ή την παρεμποδίζουν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα. (Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Δ' (ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ)
Επιχειρηματολογικό κείμενο - άρθρο αναρτημένο στην ιστοσελίδα του σχολείου
Ρόλος: Τελειόφοιτος Λυκείου
Αποδέκτες: Ευρύ κοινό
ΘΕΜΑ: Οι τεχνολογίες διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ή διαμορφώνουν άλλου είδους σχέσεις; Να εκφράσετε τη δική σας άποψη, αξιοποιώντας στοιχεία και από τα Κείμενα 1 και 2. (Μονάδες 30)
❋
Επιχειρηματολογικό κείμενο - Ομιλία σε Ρητορικούς Αγώνες (Αντιλογίας)
Ρόλος: Τελειόφοιτος Λυκείου - εκπρόσωπος της ομάδας του Αντιλόγου
Αποδέκτες: η ομάδα του Λόγου, συμμαθητές, καθηγητές κλπ.
ΘΕΜΑ: Στην επιχειρηματολογία που ανέπτυξε η ομάδα του Λόγου, η οποία υποστήριξε ότι οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν προβλήματα στις ανθρώπινες σχέσεις και στην επικοινωνία εν γένει, να παρουσιάσετε τα αντεπιχειρήματά σας, ως υπέρμαχοι του διαδικτύου, λαμβάνοντας υπόψη και στοιχεία των κειμένων 1 και 2. (Μονάδες 30)
Πηγή:
Γεωργιάδου Α. - Δεμερτζή Κ., Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ' Λυκείου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου