Κείμενο
Πολύ σπανίως
Είν' ένας γέροντας. Εξηντλημένος και κυρτός,
σακατεμένος απ' τα χρόνια, κι από καταχρήσεις,
σιγά βαδίζοντας διαβαίνει το σοκάκι.
Κι όμως σαν μπει στο σπίτι του να κρύψει
τα χάλια και τα γηρατειά του, μελετά
το μερτικό που έχει ακόμη αυτός στα νειάτα.
Έφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε.
Στα μάτια των τα ζωηρά περνούν οι οπτασίες του.
Το υγιές ηδονικό μυαλό των,
η εύγραμμη, σφιχτοδεμένη σάρκα των,
με την δική του έκφανσι του ωραίου συγκινούνται.
Πολύ σπανίως
Είν' ένας γέροντας. Εξηντλημένος και κυρτός,
σακατεμένος απ' τα χρόνια, κι από καταχρήσεις,
σιγά βαδίζοντας διαβαίνει το σοκάκι.
Κι όμως σαν μπει στο σπίτι του να κρύψει
τα χάλια και τα γηρατειά του, μελετά
το μερτικό που έχει ακόμη αυτός στα νειάτα.
Έφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε.
Στα μάτια των τα ζωηρά περνούν οι οπτασίες του.
Το υγιές ηδονικό μυαλό των,
η εύγραμμη, σφιχτοδεμένη σάρκα των,
με την δική του έκφανσι του ωραίου συγκινούνται.
[1911, 1913*]
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης
© (Ατελών ποιημάτων)
Ρενάτα Λαβανίνι, Εκδ. Ίκαρος
Αρχείο Καβάφη (Ίδρυμα Ωνάση)
Ρενάτα Λαβανίνι, Εκδ. Ίκαρος
Αρχείο Καβάφη (Ίδρυμα Ωνάση)
Ανακτήθηκε από το Διαδίκτυο: Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα: http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=9&text_id=678
✻
"Πολύ Σπανίως" - Απαγγέλει ο Γρηγόρης Βαλτινός
...........................
Βιογραφικό σημείωμα:
Καβάφης, Κωνσταντίνος Π., 1863-1933
Γεννήθηκε το 1863 και πέθανε το 1933, την ημέρα των γενεθλίων του (29 Aπριλίου), στην Aλεξάνδρεια της Aιγύπτου. Στην ίδια αυτή πόλη έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του -εκτός από μια παιδική εξαετία στην Aγγλία, μιαν εφηβική υπερδιετία στην Kωνσταντινούπολη, και λιγοστά ταξίδια μεταγενέστερα, από τα οποία τα σπουδαιότερα, αλλά ολιγοήμερα, έγιναν με προορισμό την Aθήνα: το τελευταίο τους σχετίζεται με την περιπέτεια της υγείας, που τελικά οδήγησε τον Kαβάφη στον τάφο. Γόνος οικογένειας μεγαλεμπόρων που ξέπεσε, ο Kαβάφης ζήτησε στα νιάτα του να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και "να μπει στα πολιτικά", "μα τα παραίτησεν" για να να προσληφθεί τελικά, στα 29 του χρόνια, και να υπηρετήσει επί μια 30ετία (μέχρι το 1922) ως έμμισθος υπάλληλος "εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το Yπουργείον των Δημοσίων Έργων της Aιγύπτου", όπως ο ίδιος προσδιόρισε τη βιοποριστική του εργασία σ' ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμά του. Eξωτερικά τουλάχιστον, η ζωή του Kαβάφη κύλησε μοναχική, "τακτοποιημένη και πεζή", και "θεαματικά και φοβερά" δεν είχε. Aξιομνημόνευτες ίσως είναι μερικές ιδιορρυθμίες της ζωής του, όπως ότι ποτέ δεν έβαλε το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του, και φώτιζε με τα θρυλικά κεριά· ή ότι άφησε πεθαίνοντας μικρή αλλά όχι ασήμαντη περιουσία, καθώς και ένα συναφές μνημόνιο για τις χρηματιστηριακές δραστηριότητες -κυρίως όμως ένα ποιητικό Aρχείο τακτοποιημένο με τη φροντίδα άριστου υπαλλήλου, έτοιμο να δεχθεί τους μελετητές του έργου του. Tέλος είναι πασίγνωστη η ερωτική του ιδιαιτερότητα: τον υποπτεύονταν (κι άλλοι πάλι είσαν ή είναι βέβαιοι) για την ομοφυλοφιλία του, ενώ ο K.Θ. Δημαράς έγραψε για την "μονήρη ικανοποίηση". Δεν πρέπει ωστόσο να παραλειφθεί και μια άλλη φημολογία, κατά την οποία ο Aλέκος Σεγκόπουλος, θαυμαστής της ποίησης και βασικός κληρονόμος της διαθήκης, υπήρξε γιος του Kαβάφη. Aν κάτι εντυπωσιάζει στη ζωή του, είναι ότι αφοσιώθηκε απόλυτα στο έργο του. Tην ίδια εκείνην αφοσίωση υποδηλώνει και η εκδοτική ιδιοτυπία του: μολονότι δημοσίευε τακτικά, ποτέ ο Kαβάφης δεν εξέδωσε δικό του βιβλίο, παρά τύπωνε τα ποιήματά του σε μονόφυλλα που τα συνένωνε, και στη συνέχεια εκείνες τις αυτοσχέδιες "συλλογές" (άλλες χρονολογικές, άλλες με θεματική σειρά των ποιημάτων) τις ενεχείριζε στους γνωστούς και φίλους ή τις έστελνε στους ενδιαφερόμενους που ζητούσαν να γνωρίσουν το έργο του. Tα 154 ποιήματα, το επίσημο ποιητικό σώμα, τυπώθηκε πρώτη φορά το 1935 στην Aλεξάνδρεια, σε πολυτελή έκδοση που την φρόντισαν οι κληρονόμοι του Kαβάφη. Tο έργο αποκαταστάθηκε φιλολογικά με τη γνωστή δίτομη έκδοση του "Ίκαρου" που επιμελήθηκε ο Γ.Π. Σαββίδης το 1963. Στο ελλαδικό αναγνωστικό κοινό ο Kαβάφης έγινε γνωστός με το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου στο περιοδικό "Παναθήναια" (1903), ενώ στο αγγλόφωνο κοινό τον πρωτοσύστησε (1919) ο Άγγλος μυθιστοριογράφος και φίλος του, E. M. Φόρστερ. Aπό τότε μέχρι σήμερα συντελέσθηκε η πανελλήνια και παγκόσμια, πλέον, αναγνώριση του έργου του, που έχει μεταφραστεί σε πολλές σύγχρονες φιλολογίες. Έμπρακτη εξάλλου αναγνώριση αποτελεί και το ότι ο μεγάλος ομότεχνός του, ο Mπέρτολντ Mπρεχτ, έγραψε και δημοσίευσε στα 1953 ένα ποίημα που ολοφάνερη πηγή του έχει τους καβαφικούς "Tρώες".
(Πηγή: "K.Π. Kαβάφης: επίσημος, κρυμμένος και ατελής", "Eρμής",1995)
Διαδίκτυο: Βιβλιονέτ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Γ':
1) Ποιο νομίζετε πως είναι το κεντρικό θέμα που θέτει το ποίημα; Ποιοι κειμενικοί δείκτες το προβάλλουν; Να απαντήσετε σ' ένα κείμενο 200 περίπου λέξεων (Μονάδες 15).
2) Τι εννοεί ο ποιητής, αναφερόμενος στο ποιητικό υποκείμενο, με τη φράση «... μελετά το μερτικό που έχει ακόμη αυτός στα νειάτα»; Να παρουσιάσετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150-200 λέξεων (Μονάδες 15).
3) Μπορεί η καλλιτεχνική έκφραση κι η τέχνη εν γένει ν' αποτελέσει το αντίρροπο της φθοράς, που φέρνουν τα γηρατειά, και του θανάτου; Εσείς τι πιστεύετε; Να γράψετε ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων, διατυπώνοντας την άποψή σας (Μονάδες 15).
4) Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε την αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στο ποιητικό υποκείμενο και τους εφήβους σ' ένα κείμενο 200 περίπου λέξεων, αξιοποιώντας και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (Μονάδες 15).
5) Να περιγράψετε και να ερνηνεύσετε τη διάθεση του ποιητικού υποκειμένου, όπως αυτή παρουσιάζεται στην πρώτη στροφή του ποιήματος (150- 200 λέξεις) (Μονάδες 15).
6) Να περιγράψετε τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ποιητικού υποκειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (150 - 200 λέξεις), αξιοποιώντας τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (Μονάδες 15).
7) Κατά πόσο πιστεύετε πως ταυτίζεται το ποιητικό υποκείμενο με τον ίδιο τον ποιητή και ποια γνώμη έχει ο Κ. Καβάφης για τα γηρατειά με βάση τα στοιχεία του ποιήματος; Να παρουσιάσετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150 - 200 λέξεων (Μονάδες 15).
8) Ποιο είναι το κύριο θέμα που θίγει ο ποιητής στο ποίημα; Πώς αναδεικνύεται μέσα απ' την παρουσίαση του ποιητικού υποκειμένου και της κατάστασής του; Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που βοηθά το ποιητικό υποκείμενο ν' αντέξει το βάρος του χρόνου και της φθοράς; (150 - 200 λέξεις) (Μονάδες 15).
9) Γράψτε ένα ποίημα - λεύκωμα (ή ποίημα - περιγραφή), όπου κάθε στίχος θ' αφορά άμεσα ή έμμεσα ένα ηλικιωμένο πρόσωπο που γνωρίσατε κάποτε ή σας επηρέασε, κατά κάποιο τρόπο, στη ζωή σας. Μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας, μια τυχαία γνωριμία, ένας δάσκαλος ή ακόμη και μια προσωπικότητα του πνεύματος ή της τέχνης. (Δημιουργική γραφή).
1) Ποιο νομίζετε πως είναι το κεντρικό θέμα που θέτει το ποίημα; Ποιοι κειμενικοί δείκτες το προβάλλουν; Να απαντήσετε σ' ένα κείμενο 200 περίπου λέξεων (Μονάδες 15).
2) Τι εννοεί ο ποιητής, αναφερόμενος στο ποιητικό υποκείμενο, με τη φράση «... μελετά το μερτικό που έχει ακόμη αυτός στα νειάτα»; Να παρουσιάσετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150-200 λέξεων (Μονάδες 15).
3) Μπορεί η καλλιτεχνική έκφραση κι η τέχνη εν γένει ν' αποτελέσει το αντίρροπο της φθοράς, που φέρνουν τα γηρατειά, και του θανάτου; Εσείς τι πιστεύετε; Να γράψετε ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων, διατυπώνοντας την άποψή σας (Μονάδες 15).
4) Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε την αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στο ποιητικό υποκείμενο και τους εφήβους σ' ένα κείμενο 200 περίπου λέξεων, αξιοποιώντας και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (Μονάδες 15).
5) Να περιγράψετε και να ερνηνεύσετε τη διάθεση του ποιητικού υποκειμένου, όπως αυτή παρουσιάζεται στην πρώτη στροφή του ποιήματος (150- 200 λέξεις) (Μονάδες 15).
6) Να περιγράψετε τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ποιητικού υποκειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (150 - 200 λέξεις), αξιοποιώντας τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (Μονάδες 15).
7) Κατά πόσο πιστεύετε πως ταυτίζεται το ποιητικό υποκείμενο με τον ίδιο τον ποιητή και ποια γνώμη έχει ο Κ. Καβάφης για τα γηρατειά με βάση τα στοιχεία του ποιήματος; Να παρουσιάσετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150 - 200 λέξεων (Μονάδες 15).
8) Ποιο είναι το κύριο θέμα που θίγει ο ποιητής στο ποίημα; Πώς αναδεικνύεται μέσα απ' την παρουσίαση του ποιητικού υποκειμένου και της κατάστασής του; Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που βοηθά το ποιητικό υποκείμενο ν' αντέξει το βάρος του χρόνου και της φθοράς; (150 - 200 λέξεις) (Μονάδες 15).
9) Γράψτε ένα ποίημα - λεύκωμα (ή ποίημα - περιγραφή), όπου κάθε στίχος θ' αφορά άμεσα ή έμμεσα ένα ηλικιωμένο πρόσωπο που γνωρίσατε κάποτε ή σας επηρέασε, κατά κάποιο τρόπο, στη ζωή σας. Μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας, μια τυχαία γνωριμία, ένας δάσκαλος ή ακόμη και μια προσωπικότητα του πνεύματος ή της τέχνης. (Δημιουργική γραφή).
