Ενότητα: Αναπαραστάσεις του διαφορετικού Άλλου
ΚΕΙΜΕΝΟ
Μήνυμα του ετοιμοθάνατου ποιητή στη νεολαία
Εσείς οι νέοι άνθρωποι των εποχών που έρχονται
και της καινούργιας χαραυγής πάνω στις πολιτείες
που δε χτίστηκαν ακόμα, και σεις
που δε γεννηθήκατε, ακούστε τώρα
τη φωνή τη δική μου, που πέθανα
όχι δοξασμένα.
Αλλά
σαν τον αγρότη που δεν όργωσε το χωράφι του
και τον χτίστη που ξετσίπωτα το 'βαλε στα πόδια
σαν είδε την τρύπια στέγη,
Έτσι κι εγώ,
δε βάδισα με την εποχή μου, ξόδεψα τις μέρες μου,
και τώρα πρέπει να σας παρακαλέσω
να πείτε εσείς αυτά που δεν ειπώθηκαν,
να κάνετε αυτά που δεν έγιναν, και μένα
γρήγορα να με ξεχάσετε, σας παρακαλώ,
για να μην παρασύρει κι εσάς
το δικό μου κακό παράδειγμα.
Αχ, γιατί κάθησα στων στείρων το τραπέζι
τρώγωντας το φαΐ
που αυτοί δεν ετοίμασαν;
Αχ, γιατί ξόδεψα τα καλύτερά μου λόγια
στη δική τους
άσκοπη κουβέντα. Έξω όμως
διάβαιναν οι αδίδαχτοι
διψασμένοι να μάθουν.
Αχ, γιατί
τα τραγούδια μου δεν υψώνονται στα μέρη εκείνα
που θρέφουν τις πολιτείες, εκεί
που ναυπηγούνται τα καράβια;
Γιατί δεν υψώνονται
απ' τις γρήγορες ατμομηχανές
σαν τον καπνό
που αφήνουν πίσω τους στον ορίζοντα;
Γιατί ο δικός μου λόγος
είναι στάχτη και μεθυσμένου παραλήρημα στο στόμα
εκείνων που είναι χρήσιμοι και δημιουργικοί.
Ούτε μια λέξη
δεν ξέρω να πω σε σας, γενιές των εποχών που έρχονται,
μήτε μια υπόδειξη δε θα μπορούσα να σας κάνω
με δάχτυλο τρεμάμενο,
γιατί πώς το δρόμο να δείξει
αυτός που δεν τον διάβηκε!
Γι' αυτό σε μένα που τη ζωή μου
έτσι σπατάλησα άλλο δε μένει
παρά να ζητήσω
να μη δώσετε προσοχή σε λέξεις
που βγαίνουν από το δικό μας
σάπιο στόμα, μήτε και συμβουλή
καμιά να μη δεχτείτε
απ' αυτούς που στάθηκαν τόσο ανίκανοι,
αλλά μόνοι σας ν' αποφασίσετε
ποιο το καλό για σας και τι σάς βοηθάει
τον τόπο να χτίσετε που εμείς αφήσαμε
να ρημάξει σαν την πανούκλα,
και για να κάνετε τις πολιτείες
κατοικήσιμες.
Μπέρτολτ Μπρεχτ,
"Adresse des sterbenden Dichters an die Jugend" (Μετφ. Πέτρος Μάρκαρης).
Το
ποίημα αυτό είναι γραμμένο κατά τη διάρκεια της εξορίας του, στις ΗΠΑ,
(1941-1947) και δημοσιευμένο στο βιβλίο 'Μπέρτολτ Μπρεχτ 76 ποιήματα',
σ. 78-79.
Ανακτήθηκε από το Διαδίκτυο: http://www.bibliotheque.gr/article/48999
❃
....................
Βιογραφικό σημείωμα:
Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (10 Φεβρουαρίου 1898 - 14 Αυγούστου 1956) ήταν
Γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής του 20ού αιώνα. Θεωρείται ο
πατέρας του "επικού θεάτρου" (Episches Theater) στη Γερμανία.
Γεννήθηκε το 1898 στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε το 1956 στο Ανατολικό Βερολίνο. Η μητέρα του ήταν Προτεστάντισσα και ο πατέρας του Καθολικός διευθυντής εταιρίας χάρτου. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1917 - 1921), επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και υπηρετεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχίζει να γράφει ποιήματα και θεατρικά. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του ήταν το "Εγκόλπιο ευσέβειας" (Hauspostille).
Κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, συνάντησε και δούλεψε με το συνθέτη Χανς Έισλερ και ανέπτυξαν φιλία ζωής. Γνώρισε και την Χέλενε Βάιγγελ, τη δεύτερη γυναίκα του που τον συνόδεψε αργότερα στην εξορία μέχρι το τέλος της ζωής του.
Το 1922 παντρεύτηκε την τραγουδίστρια της όπερας Μαριάν Ζόφ. Η κόρη τους Ανν Χιόμπ γεννήθηκε ένα χρόνο μετά. Το 1923 προσλήφθηκε βοηθός σκηνοθέτη στο Γερμανικό Θέατρο του Βερολίνου υπό τη διεύθυνση του Μαξ Ράινχαρτ.
Άρχισε να φοιτά στη Μαρξιστική Εργατική Σχολή και μελέτησε διαλεκτικό υλισμό.
Το 1930 παντρεύτηκε την Χέλενε Βάιγγελ που του είχε χαρίσει ήδη ένα γιο. Στη συνέχεια απέκτησαν και μια κόρη.
Η προσαρμογή της Όπερας των ζητιάνων του Τζον Γκέι με το όνομα Η Όπερα της Πεντάρας (Die Dreigroschenoper, 1928) σε στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ και μουσική Κουρτ Βάιλ προκάλεσε αίσθηση στο Βερολίνο και ο αντίκτυπος του επηρέασε την παγκόσμια σκηνή Μιούζικαλ. Στην όπερα αυτή, ο Μπρεχτ στηλίτευε την καθώς πρέπει βερολινέζικη αστική τάξη που πρόσαπτε στο προλεταριάτο έλλειψη ηθικής.
Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε μέχρι το έτος 1948. Έζησε πρώτα στη Δανία και τη Φινλανδία και μετά στις ΗΠΑ καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Στη Μόσχα εξέδωσε σε συνεργασία με άλλους Γερμανούς συγγραφείς το περιοδικό «Η Λέξη» (Das Wort).
Στην Αμερική, όπου έζησε το κύριο μέρος της ζωής του, δέχθηκε έντονες διώξεις από το Μακαρθικό καθεστώς.
Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και μαζί με την Χέλενε Βάιγκελ (Ηelene Weigel) ίδρυσαν (1949) το Μπερλίνερ Ανσάμπλ (Berliner Ensemble). Το 1950 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Τεχνών. Τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο της ΛΓΔ το 1951 και με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1954.
Τα έργα του χαρακτηρίζονταν αρχικά από πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη σκέψη και τη ζωή του, που εμπνέεται από τη μαρξιστική φιλοσοφία.
Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημά της έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.
Ο Μπρεχτ άρχισε την καριέρα του ως δραματουργός με μια σειρά πειραματισμούς, επηρεασμένος από τις εξπρεσιονιστικές τεχνικές, όπως στο έργο του "Βάαλ" (Baal, 1918). Με το αντιπολεμικό έργο του "Ταμπούρλα μες τη Νύχτα" (1922) κερδίζει το Βραβείο Κλάιστ (Kleist Prize).
Ήταν θαυμαστής του Φρανκ Βέντεκιντ (Frank Wedekind, 1864 - 1918) κι επηρεάστηκε σημαντικά από το κινεζικό και το ρωσικό θέατρο. Το "διδακτικό" και "ανθρωπιστικό" θέατρο που για χρόνια υπηρέτησε ο Μπρεχτ απηχεί τη μαρξιστική ιδεολογία του. Ήταν τότε που έγραψε και το λιμπρέτο της όπερας (με μουσική του Κουρτ Βάιλ) " Η 'Ανοδος και η Πτώση της πόλης Μαχάγκονυ" (1930).
Ανάμεσα στα έτη 1937 και 1945, ο Μπρεχτ έγραψε τα σπουδαιότερα έργα του: "Η Ζωή του Γαλιλαίου" (1937-39), "Μάνα Κουράγιο και τα Παιδιά της" (1936-39), "Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν" (1935-41), "Ο Κύριος Πούντιλα και ο Υπηρέτης του Μάττι" (1940), "Η 'Ανοδος του Αρτούρου Ούι" (1941), "Τα Οράματα της Σιμόνης Μασάρ" (1940-43), "Ο Σβέικ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο" (1942-43) και "Ο Καυκασιανός Κύκλος με την Κιμωλία" (1943-45).
Το 1944 γράφει το έργο "Η ιδιωτική ζωή της κυρίαρχης φυλής", μια άτεγκτη κριτική της ζωής στη Γερμανία υπό το καθεστώς του Εθνικοσοσιαλισμού.
Η παγκοσμιότητα του έργου του αναγνωρίστηκε ευρέως μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση.
Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από το χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμώνται περισσότερο παρά ποτέ.
Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία το 1949, ο Μπρεχτ αφιερώνεται στην ποίηση και τη σκηνοθεσία των έργων του. Έγραψε εκατοντάδες ποιήματα που αντανακλούν τη σταδιακή μεταστροφή του προς τη μαρξιστική-λενινιστική φιλοσοφία.
Γεννήθηκε το 1898 στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και πέθανε το 1956 στο Ανατολικό Βερολίνο. Η μητέρα του ήταν Προτεστάντισσα και ο πατέρας του Καθολικός διευθυντής εταιρίας χάρτου. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1917 - 1921), επιστρατεύεται ως νοσοκόμος και υπηρετεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχίζει να γράφει ποιήματα και θεατρικά. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του ήταν το "Εγκόλπιο ευσέβειας" (Hauspostille).
Κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, συνάντησε και δούλεψε με το συνθέτη Χανς Έισλερ και ανέπτυξαν φιλία ζωής. Γνώρισε και την Χέλενε Βάιγγελ, τη δεύτερη γυναίκα του που τον συνόδεψε αργότερα στην εξορία μέχρι το τέλος της ζωής του.
Το 1922 παντρεύτηκε την τραγουδίστρια της όπερας Μαριάν Ζόφ. Η κόρη τους Ανν Χιόμπ γεννήθηκε ένα χρόνο μετά. Το 1923 προσλήφθηκε βοηθός σκηνοθέτη στο Γερμανικό Θέατρο του Βερολίνου υπό τη διεύθυνση του Μαξ Ράινχαρτ.
Άρχισε να φοιτά στη Μαρξιστική Εργατική Σχολή και μελέτησε διαλεκτικό υλισμό.
Το 1930 παντρεύτηκε την Χέλενε Βάιγγελ που του είχε χαρίσει ήδη ένα γιο. Στη συνέχεια απέκτησαν και μια κόρη.
Η προσαρμογή της Όπερας των ζητιάνων του Τζον Γκέι με το όνομα Η Όπερα της Πεντάρας (Die Dreigroschenoper, 1928) σε στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ και μουσική Κουρτ Βάιλ προκάλεσε αίσθηση στο Βερολίνο και ο αντίκτυπος του επηρέασε την παγκόσμια σκηνή Μιούζικαλ. Στην όπερα αυτή, ο Μπρεχτ στηλίτευε την καθώς πρέπει βερολινέζικη αστική τάξη που πρόσαπτε στο προλεταριάτο έλλειψη ηθικής.
Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε μέχρι το έτος 1948. Έζησε πρώτα στη Δανία και τη Φινλανδία και μετά στις ΗΠΑ καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Στη Μόσχα εξέδωσε σε συνεργασία με άλλους Γερμανούς συγγραφείς το περιοδικό «Η Λέξη» (Das Wort).
Στην Αμερική, όπου έζησε το κύριο μέρος της ζωής του, δέχθηκε έντονες διώξεις από το Μακαρθικό καθεστώς.
Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και μαζί με την Χέλενε Βάιγκελ (Ηelene Weigel) ίδρυσαν (1949) το Μπερλίνερ Ανσάμπλ (Berliner Ensemble). Το 1950 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Τεχνών. Τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο της ΛΓΔ το 1951 και με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1954.
Τα έργα του χαρακτηρίζονταν αρχικά από πνεύμα καταδίκης του πολέμου και του μιλιταρισμού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη σκέψη και τη ζωή του, που εμπνέεται από τη μαρξιστική φιλοσοφία.
Σημαντική ώθηση στη σχέση του με την εργατική τάξη και το κίνημά της έδωσε η μαζική εξαθλίωση που προκάλεσε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1920 και η νέα ορμητική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη Γερμανία.
Ο Μπρεχτ άρχισε την καριέρα του ως δραματουργός με μια σειρά πειραματισμούς, επηρεασμένος από τις εξπρεσιονιστικές τεχνικές, όπως στο έργο του "Βάαλ" (Baal, 1918). Με το αντιπολεμικό έργο του "Ταμπούρλα μες τη Νύχτα" (1922) κερδίζει το Βραβείο Κλάιστ (Kleist Prize).
Ήταν θαυμαστής του Φρανκ Βέντεκιντ (Frank Wedekind, 1864 - 1918) κι επηρεάστηκε σημαντικά από το κινεζικό και το ρωσικό θέατρο. Το "διδακτικό" και "ανθρωπιστικό" θέατρο που για χρόνια υπηρέτησε ο Μπρεχτ απηχεί τη μαρξιστική ιδεολογία του. Ήταν τότε που έγραψε και το λιμπρέτο της όπερας (με μουσική του Κουρτ Βάιλ) " Η 'Ανοδος και η Πτώση της πόλης Μαχάγκονυ" (1930).
Ανάμεσα στα έτη 1937 και 1945, ο Μπρεχτ έγραψε τα σπουδαιότερα έργα του: "Η Ζωή του Γαλιλαίου" (1937-39), "Μάνα Κουράγιο και τα Παιδιά της" (1936-39), "Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν" (1935-41), "Ο Κύριος Πούντιλα και ο Υπηρέτης του Μάττι" (1940), "Η 'Ανοδος του Αρτούρου Ούι" (1941), "Τα Οράματα της Σιμόνης Μασάρ" (1940-43), "Ο Σβέικ στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο" (1942-43) και "Ο Καυκασιανός Κύκλος με την Κιμωλία" (1943-45).
Το 1944 γράφει το έργο "Η ιδιωτική ζωή της κυρίαρχης φυλής", μια άτεγκτη κριτική της ζωής στη Γερμανία υπό το καθεστώς του Εθνικοσοσιαλισμού.
Η παγκοσμιότητα του έργου του αναγνωρίστηκε ευρέως μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Τα έργα του κλείνουν μέσα τους μια διάρκεια, καθώς αναδεικνύουν την ανθρώπινη υπόσταση.
Έτσι, όχι μόνο δεν καταλύθηκαν από το χρόνο, αλλά τώρα προβάλλονται και τιμώνται περισσότερο παρά ποτέ.
Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία το 1949, ο Μπρεχτ αφιερώνεται στην ποίηση και τη σκηνοθεσία των έργων του. Έγραψε εκατοντάδες ποιήματα που αντανακλούν τη σταδιακή μεταστροφή του προς τη μαρξιστική-λενινιστική φιλοσοφία.
Πηγή: iShow (Ο κόσμος της showbiz)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Γ' (Μονάδες 15):
1) Για ποιους λόγους το ποιητικό υποκείμενο νιώθει ενοχή απέναντι στις νέες γενιές, τις παροντικές και τις επερχόμενες; Λάβετε υπόψη στην απάντησή σας το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί και τους κειμενικούς δείκτες που υποδεικνύουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ποιητικού υποκειμένου (150 - 200 λέξεις).
2) Λαμβάνοντας υπόψη τα ρηματικά πρόσωπα που κυριαρχούν στο ποίημα, καθώς και τον τίτλο, τι επιδιώκει, κατά τη γνώμη σας, να εκφράσει το ποιητικό υποκείμενο; Ποιο είναι το "μήνυμα" που θέλει να απευθύνει στη νεολαία (150 - 200 λέξεις);
3) Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το μήνυμα που θέλει ο Μπ. Μπρεχτ να απευθύνει στη νεολαία; Ο ίδιος αναλαμβάνει την ευθύνη για τα λάθη και τις παραλείψεις που έκαναν αυτός και η γενιά του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά στους σχετικούς στίχους του ποιήματος (150 - 200 λέξεις).
4) Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κεντρικό θέμα του ποιήματος του Μπ. Μπρεχτ; Να αναπτύξετε τις σκέψεις σας, αξιοποιώντας και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες, σ' ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων.
5) Πώς αντιλαμβάνεστε το νόημα του τίτλου του ποιήματος «Μήνυμα του ετοιμοθάνατου ποιητή στη νεολαία»; Πώς σχετίζεται με το κεντρικό θέμα του ποιήματος; Να γράψετε ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων.
6) Ποιο είναι το κύριο θέμα που απασχολεί τον Μπ. Μπρεχτ στο ποίημα; Λαμβάνοντας υπόψη ότι έζησε στη Γερμανία την εποχή της ανόδου του Ναζισμού, μετανάστευσε στις Η.Π.Α. κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και, μετά το τέλος του, επέστρεψε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (Ανατολική - κομμουνιστική- Γερμανία), επιβεβαιώνεται η άποψη ότι το ποίημα εκφράζει τα προσωπικά βιώματα του ποιητή; Στην απάντησή σας να αξιοποιήσετε και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (150 - 200 λέξεις).
7) Στο ποίημα ο Μπ. Μπρεχτ, και ως εκπρόσωπος της γενιάς του, νιώθει ικανοποίηση ή ενοχή, κάνοντας απολογισμό για τα πεπραγμένα του; Ποια στάση συμβουλεύει τους νέους να κρατήσουν απέναντι στη δική του γενιά; Να αναπτύξετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150 - 200 λέξεων.
8) Στο ποίημά του ο Μπ. Μπρεχτ απευθύνει κάποιες συμβουλές και προτροπές προς τη νεολαία γενικότερα -της εποχής του αλλά και του μέλλοντος. Ποιες είναι αυτές οι συμβουλές; Συμφωνείτε ή διαφωνείτε μ' αυτές, δεδομένου ότι έχουν γίνει κοσμογονικές αλλαγές στην δική μας εποχή; Πόσο επίκαιρος, κατά τη γνώμη σας, είναι ο λόγος του ποιητή; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. (150 - 200 λέξεις)
9) Αξιοποιώντας κειμενικούς δείκτες (λεξιλογικές επιλογές, ρηματικά πρόσωπα, σχήματα λόγου κ.ά.), να σχολιάσετε σ' ένα κείμενο 150 - 200 λέξεων περίπου το θέμα που τίθεται στο ποίημα του Μπ. Μπρεχτ.
10) (Δημιουργική γραφή): α) Καταγράψτε σ' ένα φύλλο χαρτί μερικές σκέψεις - κατηγορίες, που θα θέλατε να προσάψετε προς την παλιότερη γενιά. β) Ακολουθώντας το πρότυπο του ποιήματος του Μπρεχτ, να συντάξετε τις φράσεις που γράψατε σε ποίημα, ξεκινώντας πάντα με τη λέξη "Εσείς ...". Μπορείτε να εμπλουτίσετε το ποίημά σας με τολμηρά εκφραστικά σχήματα, που θα αναδεικνύουν τον καταγγελτικό του τόνο, γλώσσα απλή, καθημερινή, της "γενιάς" σας και στοιχεία θεατρικότητας (π.χ. διάλογο). Ας μην ξεχνάτε πως ο Μπ. Μπρεχτ υπήρξε πρωτίστως σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου