ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥ ΆΛΛΟΥ - ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ - ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΓΕΡΟΙ - ΝΕΟΤΗΤΑ ΔΥΣΚΟΛΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

 Ενότητα: Αναπαραστάσεις του διαφορετικού Άλλου

Κείμενο

 

Νεότητα δύσκολων χρόνων

 

Τι θα κάνουν οι νεώτατοι, οι ωραίοι,

με την τραγικήν εφηβεία,

ραγισμένο κρύσταλλο της ψυχής,

αφανισμένο λουλούδι, άγουρο χαλασμένο καρπό,

κίτρινο της αυγής χρώμα μελαγχολικό; 

Αρχίζει μέρα συννεφιασμένη,

μ' αδιέξοδον ουρανό, βαρύ, φορτωμένο

καταιγίδες φανερές κι ύπουλες.

Τι θα κάνουν εκείνοι, που έχουν

τα ωραία, τα φοβερά εκείνα μάτια

της νεότητας καθαρά κι αμετάπειστα;

Τα κλειστά βλέφαρά του, πολύ σκιερά,

της μονήρους αμαρτίας σημάδι,

έμοιαζαν φτερά πεταλούδας πελώριας,

όμως νυχτερινής, δίχως τα λαμπρά χρώματα.

Του άλλου το άγριο σχεδόν, όμως τόσο γλυκό, 

καστανό ανοιχτό, βλέμμα λαμπρό,

όπως των αγριμιών μ' αθωότητα,

αγνότητα κι απορία γεμάτο,

ύστερα δήθεν αδιαφορία, ύστερα

περηφάνειαν οδυνηρή...

 

Τι θα κάνουν 

οι έφηβοι, όταν τόσο πολύ

γνωρίζουν και δεν μπορούν να ελπίζουν,

καθώς αρχινούν τη ζωή;

Λαχταράν ουρανό, καθαρό φως

και στον γαλάζιο πόντo ν' αρμενίσουν

ελεύθεροι να πιστέψουν ζητούν

στην ανθρώπινη δύναμή τους ακέρια.

Τους έταξαν την πλήρη ελευθερία,

η θυσία του αίματος να πληρωθεί.

Πιο βαριά η δουλειά τούς δένει

κι η προσπάθεια που αυξαίνει επίπονη,

δεν αφήνει το άνθισμα ευτυχίας καλής.

Οι πιο καθαροί πόθοι άσπρα περιστέρια,

σκλαβωμένα χτυπιούνται, λαβώνονται απάνθρωπα.

Τι ξέρουν αιυτοί και δεν μιλούν;

Ποια σκληρότητα έμαθαν;

Ο Αχιλλέας κι ούτ' ο Οδυσσέας

δεν ξεκινούν στους πολέμους, πιστεύοντας

στους ωραίους, κοντά στους ανθρώπους, θεούς.

Στα μαρμαρένια γυμνάσια της άψογης καλλονής

δεν μπορεί απ' τους εφήβους κανείς,

άπληστος για της ζωής το λαμπρό μυστικό,

να μιλήσει περήφανα, τον άκαμπτο

να υμνήσει, της αρετής των ιδεών, γέροντα. 

Κανείς δεν περιμένει,

έχασε την δόξα της η χαρά της αναμονής,

τον άσπιλο της κόρης έρωτα, όνειρο απείραχτο

να χαρίζει το μήνυμα άλλης ζωής.

Τι θα κάνουν οι νεώτατοι,

όταν το ξεγέλασμα της ορμής,

δεν γίνεται απαράμιλλη οπτασία;

Όταν, πριν αρχίσουν της ζωής

την τυραννικήν δοκιμασία, γνωρίζουν

το τέρμα κλειστό, την περιπέτεια δίβουλη;

Όταν τόσο γνωρίζουν, που δεν ελπίζουν

στην έξοχη νίκη της αρετής.

Άγγελος δεν φαίνεται κανείς,

της πικρίας το ποτήρι να του προσφέρει.

Μονάχος ο έφηβος θα το φέρει

στα πικρά, σιωπηλά χείλη του,

όπου κανένας λόγος προσευχής,

προσφυγής δεν ανθεί, δεν καλεί τον πατέρα, 

τη στιγμή της φριχτής δοκιμής,

της αμείλιχτης μοναξιάς, της απιστίας,

της πιο μεγάλης δοκιμασίας του ανθρώπου.

Ζωή Καρέλλη,

 

Της Μοναξιάς και της Έπαρσης, Θεσσαλονίκη 1951

Ανακτήθηκε από το Διαδίκτυο: https://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=72066

 

❆  

 

.......................

Βιογραφικό σημείωμα: 

 

ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ (1901-1998)

   Η Ζωή Καρέλλη (Χρυσούλα Αργυριάδου το γένος Πεντζίκη) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αδελφός της ήταν ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Ασχολήθηκε με την εκμάθηση ξένων γλωσσών και τη μουσική και παρακολούθησε μαθήματα Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μετά το 1944 ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου. Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων το 1935 από τις στήλες του περιοδικού Το 3ο μάτι, όπου δημοσίευσε το πεζογράφημα Διαθέσεις. Το 1937 πρωτοδημοσίευσε ποίημά της (Φετεπουρσικρί) στο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες. Εξέδωσε δώδεκα ποιητικές συλλογές, πέντε θεατρικά έργα και πολλά δοκίμια, ενώ πολλά κείμενά της βρίσκονται δημοσιευμένα σε λογοτεχνικά περιοδικά, όπως τα Φιλολογικά Χρονικά, Νέα Εστία, Μακεδονικά Γράμματα, Μορφές, Ο Αιώνας μας, Σημερινά Γράμματα, Καινούρια Εποχή, Πνευματική Κύπρος, Νέα Πορεία. Υπήρξε μέλος του κύκλου του περιοδικού Κοχλίας της Θεσσαλονίκης. Ποιήματά της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση, κυρίως έργων του Τόμας Έλλιοτ. Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη ποιητική συλλογή Κασσάνδρα και άλλα ποιήματα και το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τα Ποιήματα 1940-1973. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ως το 1981) και της Ακαδημίας Αθηνών (1982). Στο ποιητικό έργο της Ζωής Καρέλλη, αποτέλεσμα της δημιουργικής αφομοίωσης της ελληνικής (αρχαίας και νέας) και ευρωπαϊκής λογοτεχνικής παράδοσης, κυριαρχούν ο εσωτερικός λόγος και η υπαρξιακή αγωνία, εκφρασμένη στο πλαίσια των συνδυασμών γυναικείας ευαισθησίας και διανόησης, ελληνικότητας και ανθρωπισμού και μιας “ανοίκειας” θεματικής και ποιητικής γραφής. Την προβληματική της ποίησής της μετέφερε και στα θεατρικά της έργα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το δοκιμιακό της έργο κυρίως γύρω από τη λογοτεχνία και το θέατρο. 

   1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Ζωής Καρέλλη βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Ζωή Καρέλλη», Η ελληνική ποίηση· Νεωτερικοί ποιητές του μεσοπολέμου. Αθήνα, Σοκόλης, 1979, Γιαλουράκης Μανώλης, «Καρέλλη Ζωή», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Κεχαγιόγλου Γιώργος, «Καρέλλη Ζωή», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985.

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ.

 

 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Γ' (Μονάδες 15):

1) Ποια χαρακτηριστικά αποδίδει η ποιήτρια στους νέους και ποιες καταστάσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν στην ενήλικη ζωή που ανοίγεται μπροστά τους; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, αναφέροντας τέσσερις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες. Πόσο "κοντά" στους νέους του ποιήματος πιστεύετε πως βρίσκεστε εσείς (150 - 200 λέξεις);

 

2) Ποιο νομίζετε ότι είναι το κεντρικό θέμα που θέτει το ποίημα; Ποιοι κειμενικοί δείκτες το προβάλλουν; Απαντήστε σ' ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων.

 

3) Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, το ποιητικό υποκείμενο φαίνεται δύσπιστο κι απαισιόδοξο για το μέλλον που περιμένει τους νέους; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, αναφέροντας και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες (150 - 200 λέξεις).

 

4) Να εντοπίσετε το θέμα του ποιήματος, αξιοποιώντας και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες. Πώς κρίνετε εσείς τη στάση του ποιητικού υποκειμένου απέναντι σ' αυτό; Να διατυπώσετε την άποψή σας σ' ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων.

 

5) Ποια στάση φαίνεται να επιλέγουν οι νέοι στους δύσκολους καιρούς που έρχονται σύμφωνα με το ποίημα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, αξιοποιώντας τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες. Εσείς, ποια στάση θα υιοθετούσατε (150 - 200 λέξεις);

 

6) Πώς αντιλαμβάνεστε το νόημα του τίτλου του ποιήματος «Νεότητα δύσκολων χρόνων»; Πώς σχετίζεται με το κεντρικό θέμα του ποιήματος; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σ' ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων.

 

7) Ποια αντίφαση διακρίνετε ανάμεσα στα χαρακτηριστικά των νέων και τις καταστάσεις που καλούνται ν' αντιμετωπίσουν, όπως προβάλλεται από το ποίημα; Να απαντήσετε σ' ένα κείμενο 150 - 200 περίπου λέξεων, λαμβάνοντας υπόψη και τους αντίστοιχους κειμενικούς δείκτες.

 

8) (Δημιουργική γραφή): Γράψτε μια στήλη με αυτά που θέλετε ή νιώθετε ότι μπορείτε να κάνετε (ΣΤΗΛΗ Α': ΘΕΛΩ / ΜΠΟΡΩ), μια στήλη με δυσμενή καιρικά φαινόμενα, που θα χρησιμοποιηθούν ως εκφραστικά μέσα (ΣΤΗΛΗ Β': ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ), και μια στήλη με τα εμπόδια ή τις δυσκολίες που πιστεύετε ότι θ' αντιμετωπίσετε μελλοντικά στη ζωή σας (ΣΤΗΛΗ Γ': ΕΜΠΟΔΙΑ / ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ). Έπειτα, συνθέστε τα στοιχεία των τριών στηλών, με όποιο τρόπο επιθυμείτε, ώστε να "δημιουργήσετε" ένα δικό σας ποίημα, ανάλογο μ' αυτό της Ζωής Καρέλλη.

 

Artist / Malcolm T. Liepke